Vôi và kỹ thuật bón vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi là một trong những chất dùng để xử lý môi trường khá rẻ tiền nhưng có nhiều tác dụng và hiệu quả cũng rất cao, được sử dụng rộng rãi để cải tạo ao trong nuôi trồng thủy sản.

Tác dụng của vôi trong nuôi trồng thủy sản

  • Vôi càng mịn thì khả năng hòa tan trong nước càng tốt, càng nhanh, có tác dụng nâng pH, Kiềm tốt và độ mịn là một trong các chỉ tiêu đánh giá chất lượng vôi. Vôi được đánh giá độ mịn đạt 100% khi cỡ hạt lọt lưới 140 µm, vôi có độ mịn đạt 80% chỉ hòa tan 80% và tương tự nếu độ mịn đạt 100% sẽ hòa tan 100%.
  • Vôi có tác dụng trung hòa axít và nâng cao pH của đất và nước ao nuôi, góp phần gia tăng Kiềm và độ cứng trong nước.
  • Vôi giúp diệt được cá tạp địch hại, rong tảo và cả các mầm bệnh trong ao nuôi.
  • Vôi giúp cho mùn bã đáy ao được phân hủy, làm đáy ao tốt hơn do được khoáng hóa, chất lượng nước cũng được cải thiện.
  • Đối với tôm nuôi, chất vôi trong ao còn có tác dụng trực tiếp đến tôm trong việc hình thành và tái tạo vỏ. Tuy nhiên, cũng phải sử dụng vôi đúng cách, tránh gây tác hại cho môi trường và tôm nuôi.
Tác dụng của vôi trong nuôi trồng thủy sản
Tác dụng của vôi trong nuôi trồng thủy sản

Vôi nông nghiệp

Vôi nông nghiệp cũng chứa Canxi Carbonate và Magie Carbonate. Vôi càng mịn thì khả năng hòa tan trong nước càng tốt và càng nhanh. Giá trị cợ hạt càng mịn càng có tác dụng nâng Kiềm và pH tốt và cỡ hạt là một trong các chỉ tiêu đánh giá chất lượng vôi. Vôi được đánh giá độ mịn đạt 100% khi cỡ hạt lọt lưới 140  µm. Vôi có độ mịn hạt 80% chỉ hòa tan 80% và tương tự nếu độ mịn hạt 100% sẽ hòa tan 100%.

Giá trị trung hòa axít của vôi

Giá trị trung hòa là năng lực trung hòa axít của một mẫu vôi so với mẫu Canxin Carbonate tiêu chuẩn nguyên chất. Ví dụ một mẫu vôi có giá trị trung hòa là 85% nghĩa là nó có khả năng trung hòa 85% lượng axít tương đương khi so với mẫu vôi Canxin Carbonate nguyên chất có giá trị trung hòa 100%. Thông thường vôi nông nghiệp thuộc nhóm Dolomite có giá trị trung hòa cực đại đạt 109%, tuy nhiên cũng không lợi ích gì hơn khi dùng Dolomite với giá thành cao hơn so với vôi nông nghiệp có giá trị trung hòa 100%.

Các loại vôi trong nuôi trồng thủy sản

  • Vôi lạnh (CaCO3): nguồn gốc từ núi đá vôi, san hô, vỏ sò,… có tác dụng hạ phèn, khử trùng.

  • Vôi nóng (CaO): được tạo ra khi nung vôi lạnh (CaCO3) ở nhiệt độ cao (900-1000 độ C). Vôi nóng có tác dụng tăng pH mạnh, độ sát khuẩn khử trùng và diệt nấm độc rất cao chỉ dùng cải tạo ao, rải quanh bờ ao nuôi.

  • Vôi tôi (Ca(OH)2): được tạo ra từ vôi nóng (CaO) khi nó kết hợp với nước. Vôi tôi dùng cải tạo ao, tăng pH đất, có ảnh hưởng lớn đến pH nước nên có thể dùng để tăng pH của ao nuôi.

  • Dolomite (CaMg(CO3)2): nguồn gốc từ đá vôi đen, được nghiền thành bột mịn, có khoảng 4% magiê, có tác dụng tạo màu nước trong nuôi tôm, tăng hệ đệm trong ao nuôi mà ít ảnh hưởng tới pH của môi trường.

Đá vôi chứa chủ yếu Canxi Carbonate gọi là đá vôi canxitic (Calcitic limestone). Phân loại đá vôi tùy thuộc vào hàm lượng Canxi carbonate và Magie Carbonate 

Bảng 1. Hàm lượng Cacium và Magie Carbonate trong các loại vôi
Bảng 1. Hàm lượng Cacium và Magie Carbonate trong các loại vôi


 
Cách sử dụng vôi trong nuôi trồng thủy sản

  • Cải tạo ao nuôi: Nên sử dụng vôi nóng (CaO), liều lượng sử dụng 70-100 kg/1.000 m2, sau khi xả cạn nước, rải khắp mặt đáy ao, lúc đáy ao còn ẩm. Ngoài ra còn sử dụng vôi nóng (CaO) rải quanh bờ ao nuôi để sát khuẩn, khử phèn mỗi khi trời mưa.
  • Dùng để hạ phèn trong ao nuôi: vào mùa mưa hay ở những vùng đất phèn thường có hiện tượng rữa trôi phèn sau những trận mưa và xì phèn từ đáy ao. Trường hợp này thường dùng vôi lạnh (CaCO3) với liều lượng như sau: 10-20 kg/1.000 m3, hòa với nước rồi tạt xuống ao.
  • Dùng để làm lắng các chất hữu cơ, làm sạch nước: Dùng vôi lạnh (CaCO3), liều lượng 10-20 kg/1.000 m3, hòa với nước tạt khắp ao.
  • Định kỳ duy trì chất lượng nước ao nuôi: Dùng vôi lạnh (CaCO3), liều lượng từ 10-20 kg/1.000 m3, 7-10 ngày/lần.
  • Lưu ý: Vôi nên được rải đều trên mặt đáy ao để khử trùng giữa các vụ nuôi hoặc rải đều trên mặt nước ao để cải thiện chất lượng nước. Vôi sẽ phản ứng kết tủa của Phosphorous khi bắt đầu bón vì vậy ít nhất 1 tuần không nên dùng phân bón gây màu ngay sau khi bón vôi.

Kỹ thuật bón vôi

  • Đá vôi nông nghiệp có giá trị trung hòa 85% có thể bón ở tỉ lệ 1.176 Kg cho 1 ha (tương đương 1.000 Kg Canxi Carbonate cho 1 ha). Ngoài ra, tỉ lệ vôi bón cho ao còn phụ thuộc vào độ mịn hạt của vôi. Ví dụ nếu vôi có giá trị trung hòa là 85% nhưng độ mịn hạt chỉ đạt 80% thì lúc đó thay vì bón 1.176 Kg/ha chúng ta phải bón 1.470 Kg/ha.
  • (Khoáng canxi cao cấp từ Omya Thụy Sỹ (Quick -pro, pHast-pro, Turn-pro) được phân phối bởi SITTO Việt Nam là sản phẩm có độ mịn cao, chất lượng tốt giúp cải tảo hiệu quả, sử dụng ít tác dụng cao)
  • Vôi có giá trị trung hòa cao hơn đá vôi nông nghiệp cho nên ngay cả tỉ lệ bón thấp hơn thì vôi có khả năng nâng pH lên 12 hoặc hơn trong khi đá vôi chỉ có thể nâng pH lên tối đa là 8,5. Trong trường hợp xử lý đáy ao cần bón vôi để nâng pH lên giá trị 12 hoặc cao hơn để tiêu diệt tất cả các mầm bệnh.

Tất cả các loại vôi khi bón vào nước đều gia tăng pH trong đất và nước ao, chúng cũng phản ứng với khí Carbonic đề phóng thích Canxi và Magie và thành lập Bicarbonate vì vậy chúng đều có tác dụng tăng Kiềm tổng và độ cứng của nước.

Vôi cần phải rải đều hạt mịn trên bề mặt đáy ao giữa các vụ nuôi cũng như trên bề mặt nước ao. Vôi sẽ phản ứng kết tủa của Phosphorous khi bắt đầu bón vì vậy ít nhất 1 tuần không nên dùng phân bón gây màu ngay sau khi bón vôi.

PHÒNG KỸ THUẬT - CÔNG TY TNHH SITTO VIỆT NAM

Tác giả bài viết: TS. Nguyễn Duy Hòa dịch - Giáo sư Boyd - GAA