KỸ THUẬT CANH TÁC CÂY CÀ PHÊ - CHỦ ĐỀ 1 - TÌNH HÌNH SẢN XUẤT CÂY CÀ PHÊ

Giá trị với người sử dụng:

- Cà phê có vị đắng, có tác dụng kích thích thần kinh và tâm thần, làm cho tỉnh táo, kích thích khả năng làm việc.
- Tăng cường hoạt động và sự phối hợp hoạt động của cơ
- Thành phần cơ bản là cafein (C8H10N4O2).

• Có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng hoạt động của hệ tuần hoàn, lợi tiểu, làm khoan khoái, kích thích tiêu hoá.
• Được sử dụng làm thành phần trong các loại thuốc giảm đau, kích thích, trị cảm, đau nhức (Y học) như paracetamol, aspirin hoặc làm giảm tác dụng gây buồn ngủ của thuốc kháng histamine trị dị ứng
• Có tác dụng làm giảm các tác hại do bệnh béo phì gây ra.
• Có giá trị dinh dưỡng: Kali và Magie, 12% chất béo, 12% chất đạm, 4% chất khoáng.

Lưu ý:

• Người bị bệnh tim mạch không nên sử dụng cà phê 
• Không nên uống vào ban đêm vì gây khó ngủ và phải thức giấc đi tiểu đêm.
• Tránh uống cà phê vào lúc bụng đói để bảo vệ niêm mạc dạ dày
• Cafein còn có tác dụng gây nghiện tuy nhiên không gây hại.

Giá trị với sản xuất nông nghiệp thế giới

• Là đồ uống thông dụng và phổ biến và là một trong 3 thức uống quan trọng nhất trên thế giới.
• Được trồng ở hơn 80 quốc gia trên toàn thế giới.
• Trồng và chế biến cà phê đã trở thành một ngành công nghiệp trên toàn cầu.
• Giá trị thương mại toàn cầu của cà phê chỉ đứng thứ hai sau dầu lửa.
• Sản phẩm hạt cà phê được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp như công nghiệp thực phẩm

Giá trị với sản xuất nông nghiệp Việt Nam

• Giá trị về kinh tế.
• Giá trị về xã hội.
• Giá trị về môi trường.
• Giá trị về an ninh, quốc phòng.

Giá trị với sản xuất nông nghiệp Việt Nam

Giá trị về kinh tế

• Xuất khẩu cà phê mỗi năm đem về cho hàng tỷ USD
• Xuất khẩu cà phê góp phần thực hiện mục tiêu phát triển chiến lược kinh tế xã hội của đất nước
• Xuất khẩu cà phê góp phần tạo vốn cho đầu tư máy móc trang thiết bị cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế.

Giá trị về xã hội

Tạo việc làm: 

• Chiếm khoảng 2,93% tổng số lao động trong ngành nông nghiệp. 
• Chiếm 1,83% tổng số lao động trên toàn nền kinh tế quốc dân.

Góp phần phân bố lại lao động giữa các vùng miền

Giá trị về môi trường và an ninh

• Cây cà phê có khả năng phát triển tốt ở những vùng đất đồi núi, vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới.
• Phủ xanh đất trống đồi núi trọc, bảo vệ môi trường sinh thái.
• Nâng cao đời sống cho nười dân góp phần đảm bảo an ninh.
• Góp phần phát triển cơ sở hạ tầng: Điện – Đường – Trường – Trạm.

Tình hình sản xuất cà phê trên thế giới

• Có khoảng 80 nước sản xuất cà phê
• Cà phê xuất khẩu đã chia thành các nhóm: cà phê Arabica (cà phê chè), cà phê Robusta (cà phê vối).
• Chia các nước sản xuất cà phê theo khu vực, vùng lãnh thổ.
• Tổ chức cà phê Quốc Tế chia thành 4 nhóm gọi là “nhóm chất lượng”.  Arabica (3 nhóm), cà phê Robusta (1 nhóm).

Bảng 1: Sản xuất cà phê thế giới qua các năm - Nguồn: Faostat, 2023

Tình hình Tiêu thụ cây cà phê trên thế giới

Các dạng cà phê chế biến được tiêu thụ trên thị trường thế giới

• Cà phê nhân sống: chiếm khoảng 95% lượng cà phê xuất khẩu.
• Cà phê hoà tan: chiếm (5%), trên thị trường gồm:
• Cà phê hoà tan làm khô lạnh.
• Cà phê hoà tan phun khô: hoà tan dạng bột sang dạng viên hấp dẫn hơn (cà phê tạo cốm).
• Cà phê không có caffein.
• Cà phê nhân rang: chiếm 0,2%
• Còn lại là các dạng cà phê khác

Một số tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất cà phê trên thế giới

• Sử dụng các giống mới mang được các đặc tính tốt về: khả năng kháng sâu bệnh, dạng hình phù hợp, chất lượng tốt, cho năng suất cao.
• Áp dụng phương pháp nhân giống vô tính bằng kỹ thuật giâm cành, nuôi cấy mô.
• Áp dụng kỹ thuật trồng dày, cho phép đạt năng suất cao, rút ngắn nhiệm kỳ kinh tế, đưa lại hiệu quả lớn.
• Bón phân dựa trên kết quả chẩn đoán nhu cầu dinh dưỡng khoáng của cây trồng.
• Sử dụng các loại chế phẩm bảo vệ thực vật mới, ít độc đối với người, giảm sự ô nhiễm đối với môi trường.
• Sử dụng các tiến bộ kỹ thuật của ngành điện tử để chế biến và phân loại cà phê, tạo ra nhiều dạng thành phẩm có khả năng bảo quản được lâu hơn.
• Sử dụng các chế phẩm kích thích sinh trưởng làm cho quá trình ra hoa, đậu quả và quả chín tập trung.
• Sử dụng những cây che bóng mới, phù hợp với nhu cầu chiếu sáng theo yêu cầu sinh lý của cây cà phê.

Quá trình phát triển cà phê ở Việt Nam

• Cà phê chè được trồng ở Việt Nam năm 1857, do các nhà truyền giáo (Theo Yves Henry, tác giả cuốn kinh tế nông nghiệp Đông Dương).
• Năm 1905, người Pháp đưa cà phê vối, mít vào trồng ở các vùng có độ cao thấp.
• Cà phê được trồng ở Hà tĩnh năm 1910, Thanh Hoá (1911); Nghệ An (1915), Tây Nguyên (1920-1925).
• Năm 1976, cả nước ta chỉ có xấp xỉ 20.000 ha cà phê, phần lớn diện tích sinh trưởng kém. 

Sản xuất cà phê của Việt Nam qua các năm

Nguồn: Tổng cục thống kê, 2024

Diện tích, năng suất và sản lượng cà phê Việt Nam năm 2019

Phương hướng phát triển của ngành cà phê Việt Nam

Phương hướng phát triển của ngành cà phê Việt Nam trong những năm đầu của thế kỷ 21:

• Chăm sóc tốt diện tích đang có đảm bảo sinh trưởng khoẻ. Năng suất cao. Hiệu quả kinh tế cao và bền vững.
• Thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong toàn ngành. Thu hái chế biến tốt, đảm bảo sản lượng có chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn của thị trường quốc tế, có khả năng cạnh tranh cao.
• Phát triển công nghiệp chế biến sâu. Sản xuất các dạng sản phẩm từ cà phê, nhất là cà phê hoà tan đưa ra thị trường thế giới. Đa dạng hoá sản phẩm cà phê xuất khẩu như cà phê hoà tan, cà phê dạng lỏng đóng hộp. Phấn đấu đưa sản lượng cà phê hoà tan hàng năm lên 5.000 tấn, mở rộng thị trường tiêu thụ.
• Mở rộng diện tích cà phê Arabica ở những nơi có điều kiện tự nhiên thích hợp. Điều chỉnh cơ cấu mặt hàng cà phê Robusta và Arabica.

Xem thêm: Tình hình sản xuất cây cà phê - (Chủ đề 1) | Kỹ thuật canh tác cây cà phê

Xem thêm:

• Kỹ thuật canh tác cây cà phê - Giống và đặc tính giống cà phê
• Kỹ thuật canh tác cây cà phê - Đặc điểm sinh lý của cây cà phê
• Kỹ thuật canh tác cây cà phê - Yêu cầu sinh thái của cây cà phê