Chất hữu cơ - Tầm quan trọng của chất hữu cơ trong đất đối với sức khoẻ đất và cây trồng
  • Đăng vào 2/1/2024 12:00:01 PM

Chất hữu cơ - Tầm quan trọng của chất hữu cơ trong đất đối với sức khoẻ đất và cây trồng

Tầm quan trọng của chất hữu cơ trong đất đối với sức khoẻ đất và cây trồng

A. Vai trò của chất hữu cơ trong đất (O.M.)

Hàm lượng chất hữu cơ trong đất là chìa khóa cho một loại đất khỏe mạnh và chất lượng cao. Chất hữu cơ trong đất là thành phần hữu cơ của đất. Nó bao gồm vật liệu hữu cơ từ thực vật, động vật và vật liệu đã được chuyển hóa bởi các vi sinh vật trong đất ở các giai đoạn phân hủy khác nhau. Chất hữu cơ trong đất có lợi ích trực tiếp cho sản xuất nông, lâm nghiệp.

Đất khỏe mạnh với hàm lượng chất hữu cơ ổn định trong đất cũng được trang bị tốt hơn để ngăn ngừa và chống lại các bệnh truyền qua đất. Chất hữu cơ trong đất đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao độ phì nhiêu và chất lượng đất ở ba cấp độ:

  • Hoá học: Chất hữu cơ trong đất cải thiện đáng kể khả năng lưu trữ và cung cấp các chất dinh dưỡng thiết yếu của đất (như Nitơ, Phốt Pho, Kali, Canxi và Magiê) và giữ lại các yếu tố độc hại. Nó cho phép đất đối phó với những thay đổi về độ chua của đất và giúp khoáng chất trong đất phân hủy nhanh hơn.
  • Vật lý: Chất hữu cơ trong đất cải thiện cấu trúc đất. Điều này cuối cùng giúp kiểm soát xói mòn đất và cải thiện khả năng thấm nước và khả năng giữ nước, tạo điều kiện sống tốt hơn cho rễ cây và sinh vật trong đất.
  • Sinh học: Chất hữu cơ trong đất là nguồn cung cấp Carbon (C) chính, cung cấp năng lượng và chất dinh dưỡng cho sinh vật đất. Điều này hỗ trợ chức năng của đất vì nó cải thiện hoạt động của vi sinh vật trong đất và có thể tăng cường đa dạng sinh học. Việc thu giữ Carbon trong đất cũng làm giảm lượng khí thải CO2 vào khí quyển và điều này giúp giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Xem thêm: Kali (Potassium) - Vai trò của Kali (K) đối với sự sinh trưởng của cây trồng

Tầm quan trọng của chất hữu cơ trong đất đối với sức khoẻ đất và cây trồng
Tầm quan trọng của chất hữu cơ trong đất đối với sức khoẻ đất và cây trồng

 

Lợi ích của chất hữu cơ trong đất

Lợi ích của O.M. được tóm tắt thành 5 chức năng sau:

1. Chức năng sinh học

Có rất nhiều lợi ích đối với O.M., hầu hết đều bắt đầu bằng việc tăng cường tính đa dạng sinh học và hoạt động trong đất. Như O.M. tăng, hoạt động của vi sinh vật có xu hướng tăng. Chất hữu cơ bao gồm 58% Carbon, cần thiết kết hợp với các chất dinh dưỡng khác cho hoạt động của vi sinh vật. Các vi sinh vật bài tiết các hợp chất cũng hoạt động như một tác nhân liên kết với các hạt đất, có thể làm tăng độ ổn định của cốt liệu, khả năng thấm nước và khả năng giữ nước. Tăng cường hoạt động của vi sinh vật trong đất, tăng cường “Sức khỏe’ của đất. Đất sẽ gần như trở thành “đất chết” nếu hệ vi sinh vật đất không hoạt động được.

2. Cung cấp dinh dưỡng

Chất hữu cơ là nguồn dinh dưỡng quý giá cho cây trồng và sinh vật sống. Khi các vi sinh vật tăng cường hoạt động trong thời tiết ấm hơn xảy ra chủ yếu vào mùa xuân và mùa hè, lượng chất dinh dưỡng lớn hơn được luân chuyển từ dạng hữu cơ sang dạng vô cơ và cây trồng sử dụng. Đối với mỗi % của O.M. ở lớp đất 6 inch (15 cm) trên cùng của đất có kết cấu trung bình (đất phù sa và đất mùn), khoảng 4.5-9.0 kg Nitơ, 0.45-0.9 Phốt pho và 0,18-0.36 kg Lưu huỳnh được thải ra trên mỗi mẫu Anh (0.4 ha) hàng năm (USDA-NRCS, 2014). Ngoài ra, O.M. là các hạt chứa các vị trí mang điện tích âm (tức là khả năng trao đổi cation [CEC]) thu hút và giữ các ion tích điện dương như Canxi, Kali, Magie và Amoni-nitơ.

  • Cung cấp nguồn dinh dưỡng tổng hợp cho đất, làm dinh dưỡng trở thành dạng dễ hấp thu. 
  • Gia tăng chất mùn cho đất, tăng khả năng giữ dinh dưỡng cho đất, tăng khả năng điều chỉnh của đất khi bón dư thừa phân hóa học, khắc phục các ảnh hưởng xấu đến cây trồng.
  • Bón phân hữu cơ còn làm tăng khả năng chống chịu của đất khi bị chua hóa đột ngột do ảnh hưởng của bón phân hóa học, làm đất ít chua hơn, tăng cường giữ phân cho đất.

Xem thêm: Hàm lượng dinh dưỡng khuyến cáo sau phân tích đất của một số cây ăn trái

3.  Cấu trúc đất

Chất hữu cơ làm cho các hạt đất liên kết và hình thành các khối đất ổn định, giúp cải thiện cấu trúc đất, làm cho đất tơi xốp, thoáng khí. Với cấu trúc đất tốt hơn, khả năng thấm nước qua đất sẽ tăng lên và cải thiện khả năng hấp thụ và giữ nước của đất cũng như giảm khả năng hình thành lớp váng bề mặt của đất. Từ đó:

  • Làm cho nước thấm trong đất thuận lợi, hạn chế đóng váng bề mặt, hạn chế chảy tràn, rửa trôi chất dinh dưỡng, ổn định nhiệt độ đất, tăng cường hoạt động của sinh vật đất.
  • Giúp đất thoát nước tốt, cải thiện tình trạng ngập úng, dư thừa nước.
  • Trên đất sét nặng, việc bón phân hữu cơ làm đất tơi xốp sẽ giúp rễ cây trồng phát triển tốt, tăng cường sự thu hút chất dinh dưỡng cho cây.

4. Khả năng giữ nước

Đất có O.M. cao hơn có thể xâm nhập và lưu trữ nước với dung lượng lớn hơn. Chất hữu cơ hoạt động tương tự như miếng bọt biển, với khả năng hấp thụ và giữ tới 90% trọng lượng của nó trong nước. Ưu điểm lớn về khả năng giữ nước của O.M. là nó sẽ giải phóng phần lớn lượng nước mà nó hấp thụ. Tăng O.M. 1% ở lớp đất mặt làm giảm mật độ khối và tăng khả năng chứa nước sẵn có khoảng 0,5-0,8 cm, điều này có thể cực kỳ có giá trị để giúp thực vật quản lý nước trong thời kỳ thiếu độ ẩm.

5. Kiểm soát xói mòn

Độ ổn định tổng hợp cao hơn thường là kết quả của đất có nhiều O.M. hơn, điều này có thể làm tăng tốc độ thấm nước và dẫn đến giảm khả năng xói mòn nước, đất và chất dinh dưỡng. Dữ liệu được sử dụng trong phương trình mất đất phổ quát chỉ ra rằng việc tăng O.M. từ 1 đến 3% có thể giảm xói mòn từ 20 đến 33% do tăng khả năng thấm nước và hình thành cốt liệu đất ổn định.

Xem thêm: Vai trò của Phospho (Lân, P) trong sự phát triển của cây trồng

B. Vai trò của Phân hữu cơ trong canh tác nông nghiệp

Nông nghiệp bền vững là người nuôi đất, đất nuôi cây, cây nuôi người; từ sản xuất đến bàn ăn thì phải có đất khỏe, cây khỏe, người sản xuất khỏe, người tiêu dùng khỏe. Phân hữu cơ có ưu điểm là chứa đầy đủ các nguyên tố đa, trung, vi lượng mà không một loại phân khoáng nào có được. Ngoài ra phân hữu cơ cung cấp chất mùn làm kết cấu của đất tốt lên, tơi xốp lên, bộ rễ phát triển mạnh, hạn chế mất nước trong quá trình bốc hơi nước từ mặt đất, chống được hạn, xói mòn. Phân hữu cơ có vai trò cải thiện lý tính và hoá tình của đất như tăng cường chất mùn giúp đất trồng tơi xốp giữ ẩm tốt, cải thiện độ pH, tăng cường dinh dưỡng cho đất, giúp các vi sinh vật trong đất hoạt động tốt hơn.

1. Cung cấp dinh dưỡng

Trong phân bón hữu cơ có đầy đủ dinh dưỡng đa lượng, trung lượng và cả vi lượng cho cây trồng. Những nguyên tố này được hấp thu dễ dàng bởi cây trồng và đem lại khả năng phát triển cân đối. Những dinh dưỡng cung cấp sẽ được phân giải và cây trồng hấp thu trong thời gian dài, đảm bảo cho cây trồng có được dưỡng chất phù hợp mà không gặp phải tình trạng bị dư thừa đạm.

Xem thêm: Nhu cầu nước tưới và phân bón cho cây sầu riêng

2. Tăng vi sinh vật

Một vai trò của phân bón hữu cơ nữa đó là tăng cường các vi sinh vật hữu ích, những vi sinh vật này mang lại khả năng phân giải lân hoặc cellulose hay cố định đạm. Sử dụng đều đặn thì các vi sinh vật hữu ích này sẽ phát triển và mang tới môi trường phù hợp dành cho cây trồng. Không những vậy mà những vi sinh vật có hại đối với thực vật cũng sẽ được tiêu trừ đi.

3. Kích thích phát triển

Khi sử dụng phân bón hữu cơ thì chúng sẽ phân hủy ra thành chất mụn và có nhiều axit hữu cơ để kích thích cho rễ cây phát triển. Khi rễ cây khỏe mạnh thì chúng có thể dễ dàng hấp thu được nhiều dinh dưỡng hơn. Phân hữu cơ cũng có thể được dùng để phun lên lá nhằm nâng cao khả năng quang hợp cho cây, đem lại sự phát triển mạnh mẽ hơn tới từng bộ phận trên thân cây từ rễ tới lá.

4. Cải tạo lại đất

Sau khi canh tác một thời gian thì đất sẽ bạc màu và mất dinh dưỡng, lúc này thì vai trò của phân bón sẽ giúp cải tạo lại đất trồng. Thông qua việc tác động tới cấu trúc của đất thì hóa học, sinh học và cả tính vật lý của đất đều được cải thiện tốt hơn. Chính vì vậy mà phân bón hữu cơ là phương pháp dùng để cải tạo đất phổ biến trong các hoạt động nông nghiệp trồng cây.

5. Hạn chế xói mòn

Phức hệ hữu cơ – khoáng được hình thành khi những dinh dưỡng khoáng chất được kết hợp với quá trình phân giải hữu cơ. Chúng mang tới tác dụng hạn chế việc đất bị xói mòn hay là rửa trôi mất lượng dinh dưỡng vốn có. Cùng với những chất mùn có ở trong phân bón hữu cơ thì kết cấu của đất cũng trở nên được ổn định hơn, mang tới khả năng sử dụng để canh tác trong thời gian lâu dài.

6. Tăng sự hấp thu

Một vai trò của phân bón hữu cơ nữa đó là tăng cường sự hấp thụ cho cây trồng. Nhờ vào những dưỡng chất đa lượng, trung lượng và vi lượng thì các vi sinh vật hữu ích ở trong đất sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn giúp cho rễ cây thuận lợi hấp thu dinh dưỡng hơn. Bộ rễ của cây cũng phát triển khỏe mạnh, cắm sâu và chặt vào trong đất để giúp cho cây có được nhiều dưỡng chất hơn nữa.

7. Tăng cường đề kháng

Nhờ vào sự phát triển của vi sinh vật có ích, cũng như kích thích cho bộ rễ của cây phát triển được khỏe mạnh hơn thì sức đề kháng của cây trồng sẽ được tăng cường. Chính vì thế mà cây trồng có thể chống chịu lại được cả với bệnh dịch, sâu hại cũng như tác động đến từ thời tiết được khỏe hơn. Thông qua việc này sản lượng thu hoạch từ cây trồng cũng mang lại chất lượng tốt.

8. Tăng cường chất lượng

Bởi vì vai trò của phân bón hữu cơ là cung cấp dinh dưỡng mà không tồn dư độc hại hoặc thừa Đạm, cho nên chất lượng nông sản cũng sẽ được tăng cao. Nếu như dùng phân bón hữu cơ thì sau khi thu hoạch bạn sẽ thấy nông sản có màu sắc và hương vị đặc trưng hơn, màu sắc tự nhiên, chất lượng đảm bảo và rất an toàn đối với người sử dụng, không mang theo bất cứ chất độc hại nào.

9. Thân thiện với môi trường

Phân bón hữu cơ có khả năng phân hủy được hoàn toàn ở trong môi trường tự nhiên, bởi vậy mà không những tăng cường được kết cấu cho đất mà còn thân thiện với môi trường. Chúng sẽ khiến cho đất lọc đi được các chất độc hại, giảm đi tính độc ở trong đất để cây trồng phát triển tốt hơn, bảo vệ cho môi trường. Đây có thể nói là ưu điểm lớn nhất đến từ phân bón hữu cơ.

10. Tiết kiệm chi phí

Bởi vì được làm từ chất thải của động vật, gia cầm gia súc hoặc là tác thải thực vật cho nên sử dụng phân bón hữu cơ sẽ tiết kiệm được chi phí. Thậm chí là có thể cải tạo đất, tăng khả năng giữ nước và giữ ẩm mà việc tưới tiêu cũng không cần phải thực hiện quá nhiều, tiết kiệm được cả sức lực cho người trồng cây. Đây là giải pháp tiết kiệm mà vẫn đảm bảo sự phát triển đối với cây.


Xem thêm:

Chia Sẻ Kiến Thức Này: Chia sẻ

Bài viết liên quan

Xin chào Anh/Chị. Em là trợ lý ảo của Sitto Việt Nam. Em có thể hỗ trợ Anh/Chị giải đáp các dịch vụ nào dưới đây:
Trợ lý ảo SITTO - VIET NAM
Bạn cần trợ giúp? Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ