Mùa mưa đến mang theo nguồn nước dồi dào, nhưng đồng thời cũng mở đường cho hàng loạt bệnh hại nguy hiểm tấn công cây trồng. Với đặc điểm ẩm độ không khí cao, nắng mưa thất thường, đây là thời điểm lý tưởng để nấm, vi khuẩn và một số loài côn trùng môi giới truyền bệnh phát triển mạnh mẽ. Đất ẩm ướt kéo dài cũng khiến cây trồng suy yếu, dễ bị nhiễm bệnh qua đường rễ.
Vậy, bà con cần chú ý những loại bệnh hại quan trọng và hiểu biết để phòng trừ hiệu quả. Sitto tổng hợp dưới đây danh sách các bệnh phổ biến, biểu hiện điển hình và giải pháp xử lý hiệu quả, giúp bà con kịp thời hành động, tránh “vỡ trận” giữa mùa mưa.
STT |
Tên bệnh |
Cây trồng chính |
Tác nhân gây bệnh |
Biểu hiện bệnh |
Nguyên nhân thuận lợi |
1 |
Cháy lá/đạo ôn |
Lúa, ngô |
Nấm Bipolaris oryzae, Helminthosporium spp. |
Vết bệnh hình mắt én hoặc thoi, có tâm xám, viền nâu đậm. Lá bị cháy từng mảng hoặc toàn bộ, đặc biệt là ở phần lá non và bẹ lá. Trên cổ bông: Bị khô đen, bông lép trắng. |
Ẩm độ cao, mưa kéo dài, bón thừa đạm |
2 |
Đốm nâu, đốm mắt cua |
Lúa |
Nấm Cochliobolus miyabeanus |
Vết bệnh là đốm tròn nhỏ, màu nâu đậm, có thể lan rộng làm cháy toàn bộ lá Vết bệnh có hình dạng gần tròn, ở giữa màu xám nhạt, viền nâu đỏ, trông giống mắt cua. |
Nhiệt độ 24–30°C, độ ẩm > 85% |
3 |
Thối rễ, chết cây con |
Rau màu, cây ăn trái |
Nấm Phytophthora, Pythium, Fusarium |
Cây héo nhanh dù đất còn ẩm; rễ chuyển màu đen, thối nhũn; phần gốc có mùi hôi |
Đất úng nước, thoát nước kém |
4 |
Xì mủ, thối thân, thối quả |
Cây có múi, sầu riêng, xoài |
Nấm Phytophthora palmivora |
Trên thân: vết nứt sẫm màu, chảy dịch nhầy màu nâu sậm hoặc trắng Trên quả: Thối mềm, có mùi hôi, dễ bị rụng sớm. Trên rễ: rễ thối nhũn đổi màu đen hoặc nâu xám, cây sinh trưởng kém. đục |
Mưa nhiều, vườn ẩm, gió lớn làm tổn thương vỏ cây |
5 |
Bệnh héo rũ |
Cà chua, ớt, cà tím |
Vi khuẩn Ralstonia solanacearum |
Cây héo nhanh, lá héo nhưng vẫn còn xanh, không có dấu hiệu khô cháy ban đầu. Khi cắt ngang thân hoặc rễ, thấy mạch dẫn có màu nâu sậm hoặc đen, đôi khi có dịch nhớt chảy ra. Bệnh lan nhanh từng chòm, cây chết rải rác hoặc hàng loạt. |
Đất ẩm kéo dài, mưa dầm, giống nhiễm |
6 |
Bệnh thán thư |
Ớt, xoài, đậu, điều, sầu riêng |
Nấm Colletotrichum spp. |
Trên lá: Xuất hiện vết đốm tròn, lõm nhẹ, màu nâu hoặc đen, có viền đậm xung quanh. Trên trái: Vết bệnh thường hình tròn, lõm sâu, có rìa đậm, có thể lan rộng gây thối khô quả. Trên thân/cành non: Vết bệnh dạng khô cháy, nứt vỏ, gây khô ngọn. |
Mưa ẩm, độ ẩm không khí cao |
7 |
Bệnh sương mai |
Dưa leo, bầu bí, cà chua |
Nấm Pseudoperonospora cubensis |
Lá, cành có lớp phấn mốc màu trắng/xám; chồi non biến dạng. |
Mưa nhiều, trời âm u |
8 |
Bệnh do tuyến trùng |
Cây rau, cà chua, tiêu, cà phê, lúa... |
do tuyến trùng (nematode) |
Rễ sưng phồng, có nốt u (gọi là "nốt sưng tuyến trùng") Cây còi cọc, phát triển chậm, vàng lá, không rõ nguyên nhân dù bón phân, tưới nước đầy đủ. |
Bùng phát mạnh trong mùa mưa do điều kiện Đất ẩm ướt, đất úng nước |
Lưu ý: Không lạm dụng thuốc hóa học. Nên phun vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát, luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.
Giai đoạn cây trồng |
Biện pháp ưu tiên |
Tần suất |
Trước mùa mưa |
Canh tác, vệ sinh vườn, xử lý đất, bón phân cân đối |
2–3 tuần trước khi vào mùa |
Đầu mùa mưa |
Sinh học + phòng bệnh bằng thuốc hóa học tiếp xúc |
7–10 ngày/lần |
Giữa mùa mưa |
Kết hợp kỹ thuật + hóa học nội hấp (nếu có biểu hiện bệnh) |
5–7 ngày/lần nếu có bệnh |
Cuối mùa mưa |
Sinh học + tăng cường chăm sóc phục hồi cây |
10–14 ngày/lần |
Đăng vào 04/06/2025 09:48:49